Ciekawostki o Walerym Goetlu

Związki z Suchą

Walery Goetel urodził się 14 kwietnia 1889 r. w Suchej. Ojciec, Walenty, otrzymał posadę na kolei, pochodził z ubogiej rodziny w Nowym Gawłowie pod Bochnią. Matka, Julia, wywodziła się z osiadłej na Śląsku rodziny austriackiej. Walery Goetel wspomina: „W jednym z budynków „kolejarskich” przy dworcu w Suchej, dzisiaj zwanej Suchą Beskidzką, urodziłem się ja, a w rok później mój brat.” Przedstawiamy prawdopodobne zdjęcie rodzinnego domu Walerego Goetla w Suchej Beskidzkiej.

Praca naukowa

Walery Goetel studiował geologię w Krakowie a potem w Wiedniu. W 1913 otrzymał tytuł doktora filozofii za pracę z zakresu budowy geologicznej Tatr. W 1920 r. został powołany na stanowisko profesora geologii i paleontologii Akademii Górniczej w Krakowie. Był świetnym mówcą, w dodatku z poczuciem humoru. W roku 1922, jako 33 latek, uzyskał najwyższy tytuł naukowy, profesora zwyczajnego. W 1939 roku został wybrany na rektora Akademii Górniczej w Krakowie. Obowiązki rektora pełnił do roku 1950.

Związki z rodziną Skłodowskich

Podczas wędrówek po Tatrach Walery Goetel poznał bratanicę Marii Skłodowskiej-Curie, również Marię Skłodowską, która tak jak on należała do Sekcji Turystycznej Towarzystwa Tatrzańskiego. Poślubił ją 10 czerwca 1913 r. W 1916 r. urodziła im się córka Wanda.

W 1911 r. był przewodnikiem podczas wycieczki do Doliny Niewcyrki w Tatrach Marii Skłodowskiej-Curie, dwukrotnej Noblistki, jej córek, siostry i brata Józefa Skłodowskiego, który został jego teściem.

Podróże

Walery Goetel odbył wiele zagranicznych wyjazdów. Odwiedził prawie wszystkie kraje europejskie. Już w czasie studiów wziął udział w półrocznej wyprawie geologicznej w góry Kaukazu. W 1927 r. odbył ekspedycję badawczą w Islandii. W 1929 r. uczestniczył w kilkumiesięcznej wyprawie geologicznej w Afryce od Kapsztadu do Aleksandrii. W 1938 roku podróżował przez Indie i Indonezję. Z wędrówek po świecie przywoził minerały i fotografie, które wykorzystywał w pracy ze studentami.

Zimowe wejścia na szczyty – taternictwo

Największym wyczynem taterniczym Walerego Goetla było pierwsze zimowe wejście na Mnicha w 1910 r. Uczestniczył też w pierwszym zimowym wejściu narciarskim na Pilsko (1909 r.) i pierwszym przejściu na nartach Babiej Góry w 1908 r.

Wyprawę na Babią Górę wspomina w swojej książce „Pod znakiem optymizmu”. Pisze, że przyjechali z kolegami pociągiem z Krakowa do Makowa Podhalańskiego, potem przeszli pieszo do Zawoi a na drugi dzień rozpoczęli wyjście na Babią Górę. Ze szczytu zjechali na nartach do Lipnicy Wielkiej, gdzie nocowali u ciotek jednego z kolegów. W Zawoi pierwsi zimowi turyści budzili sensację i ogromne emocje a w Lipnicy wyjeżdżający z zasp śnieżnych narciarze zdziwili i przestraszyli mieszkańców.

Ochrona przyrody

Walery Goetel był członkiem Państwowej Rady Ochrony Przyrody oraz inicjatorem idei stworzenia pogranicznych parków po stronie polskiej i czechosłowackiej. Przyczynił się do powstania Tatrzańskiego Parku Narodowego, Pienińskiego Parku Narodowego oraz Babiogórskiego Parku Narodowego. Redagował czasopismo Wierchy, publikował tam artykuły dotyczące ochrony przyrody. Jego pasją życiową była idea ochrony przyrody.

Twórca sozologii

Uznaje się go za twórcę nowego kierunku nauki (1966) sozologii – nauki zajmującej się podstawami ochrony przyrody i jej zasobów oraz zapewnieniem trwałości ich użytkowania; w szczególności nauki o przyczynach i następstwach przemian zachodzących w przyrodzie w wyniku działalności człowieka oraz o skutecznych sposobach zapobiegania ich negatywny następstwom dla społeczeństwa.

Nagrody i wyróżnienia

Walery Goetel otrzymał między innymi Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, Order Białego Lwa, Order św. Sawy 1932, francuską Legię Honorową, nagrodę i medal im. Van Tienhovena, doktorat honoris causa Akademii Górniczo-Hutniczej i doktorat honoris causa Politechniki Krakowskiej.

Upamiętnienie

Umarł niespodziewanie 6 listopada 1972 r. Został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Jego imieniem nazwano schronisko w Tatrach na Hali Ornak, ulice i szkoły.

Patron Zespołu Szkół w Suchej Beskidzkiej

Dzięki staraniom ówczesnego Dyrektora Szkoły mgr inż. Andrzeja Wągla 6 lutego 1973 r. nadano imię Walerego Goetla Technikum Mechanicznemu w Suchej Beskidzkiej przy ul. Mickiewicza 3. Uroczystość nadania imienia odbyła się 6 października 1973 r. Część artystyczna odbyła się w suskim kinie Smrek a następnie uroczyście odsłonięto tablicę upamiętniającą Walerego Goetla. W święcie uczestniczyła córka Patrona Szkoły – pani Wanda Chrząstowska wraz z córką Jadwigą Chrząstowską.

Pod znakiem optymizmu

W 1976 r. został wydany pamiętnik Walerego Goetla pt. „Pod znakiem optymizmu”. Autor wyjaśnia w nim, że od dziecka był optymistą i to pomogło mu przetrwa trudne życiowe próby. Optymizm, walka o pasjonujące sprawy, własny rozwój i zaangażowanie w pracy naukowej i zawodowej to idealne cechy Patrona Szkoły. Jak mówił profesor Walery Goetel: trzeba „Wiedzieć – chcieć – działać”…

Skip to content